ພາບທີ່ເຫັນເຂົາຖ່າຍເມື່ອປີ 1897 ໃນໜັງສືຂຽນກຳ ກັບໄວ້ວ່າ ເຂົາເອົາປາທີ່ບ້ານອ່າງສຳພັນນາ ບາດມາເບິ່ງພາບວິວທິວະທັດແລ້ວ ແມ່ນເວີນສົງຄາມ (ຄືທ່າບັກເມືອງໂຂງ ບ້ານຫາງ-ບ້ານຫາດຫົວເບັງ) ເມືອງໂຂງ ແຂວງຈຳປາສັກນີ້ເອງ, ພາບກິດຈະກຳນີ້ ຫາກທ່ານຢາກເຫັນ ເຊີນໄປທ່ຽວເມືອງໂຂງໄດ້ ໃນຍາມ ເດືອນ 3 ແລະເດືອນ 5-7 ເຫັນໂລດ ເພາະເຂົາຈະໃຫຼ ມອງຍາມປາຂຶ້ນ, ແຕ່ຢາກຂະເຫັນ ແບບນີ້ໃຫ້ຂ້າມໄປຝັ່ງ ດອນໂຂງ ຢືນກົງຕາລິ່ງທ່າບັກຫັ້ນໂລດ ແລ້ວຈຶ່ງຫຼຽວ ລົງໄປທາງ ໃຕ້ຫົວດອນທີ່ເຫັນແມ່ນຫົວ ດອນເບັງ(ຫົວບ້ານ ເດື່ອກະວ່າ) ຫາກແມ່ນຍາມປາຂຶ້ນ ຈະເຫັນເຮືອໃຫຼມອງ ຫາປາແບບນີ້ ແຕ່ອາດບໍ່ຫຼາຍແບບນີ້ກະໄດ້ ເພາະປູປານານໍ້າອາດປ່ຽນໄປ ຫົວເດືອນ 6 ລາວກໍປາກົດພາບແບບນີ້ຄືກັນ, ປີໜ້າຟ້າໃໝ່ ຄົງຊິໄດ້ເຫັນເຂົາສ້າງ ຂົວສະພານຂ້າມບ້ານຫາດໃສ່ດອນໂຂງ ຫຼືດອນເບັງ ໃສ່ດອນໂຂງ ນັບຈາກປີ 2012 ເປັນຕົ້ນໄປອາດຈະເຫັນຂົວ ສະພານມາແທນ ເປັນພາບຂ້າງຫຼັງທີ່ປ່ຽນໄປ.
(ພາບນີ້ ໄດ້ຈາກປຶ້ມມໍດົດລ້ານຊ້າງ ຢັ້ງຢືນວ່າການຕຶກປາບຶກທີ່ບ້ານ ອ່າງສຳປັນນາ ເມື່ອປີ ຄ.ສ 1897)
- ເນື່ອງຈາກໄດ້ວິເຄາະພາບໄປແລ້ວ ວ່າ ພາບທີ່ອ້າງນັ້ນ ວິນິດໄສວ່າ "ໜ້າຈະແມ່ນ ພາບຈາກເວີນສົງຄາມ" ສິ່ງທີ່ເຫັນອີກ ນັ້ນກໍຄືມຸ້ງເອົາເຮືອເປັນປະເດັນວິເຄາະ "ພາບຂອງເຮືອ" ຄືວ່າ ເຮືອທັງ ໝົດນັ້ນ ແມ່ນ "ເຮຶອກູນ"
- ເຮືອນັ້ນ ແມ່ນໝາຍເຖິງ ເຮືອທີ່ເອົາ ໄມ້ແຄນທັງລຳມາຄວັດ ຫຼືເຈາະຈົນເປັນເຮືອ ຄື ເຮືອໄມ້ທັງລຳ ເຊິ່ງຕ່າງຈາກເຮືອທີ່ພີນ ຄືເຮືອໄມ້ 3 ແຜ່ນເອົາມາພີນ ເປັນລຳ
- ສຳລັບເຮືອ ນັ້ນຊາວສີພັນດອນ ນິຍົມເຮັດ ມາຈົນຮອດປີ ໑໙໙໐ ເມື່ອໄມ້ມີລາຄາຂຶ້ນ ແລະມີການນິຍົມໃຊ້ຈັກຫາງຍາວ ເຮືອທີ່ເໝາະກັບຈັກ ຈຶ່ງເປັນເຮືອພີນ ດຽງນີ້ ເຮືອໄມ້ທັງລຳ(ເຮືອກູນ) ຫາເບິ່ງເກືອບບໍ່ມີແລ້ວໃນສີພັນດອນ, ສຳລັບທາງເໜືອນັ້ນ ຕາມສືບທາວຫາຕົ້ນເຫດ ເຫັນວ່ານິຍົມກັນ ເຮັດເຮືອພີນມາດົນແລ້ວ ໃຫ້ເບິ່ງພາບທີ.
- ອີກຢ່າງໜຶ່ງຄົງບໍ່ແມ່ນການລ່າປາບຶກ ເພາະວ່າ ໃນພາບທີ 4 ນັ້ນ, ມີການຕຶກໂຕ່ງພ້ອມ, ເທົ່າທີ່ສັງເກດເຮືອທີ່ຊຸມນຸມ ກັນດັ່ງພາບນັ້ນ ຄົງບໍ່ແມ່ນລ່າປາບຶກ ອາດຊິແມ່ນການໃຫຼມອງຫຼາຍກວ່າ
- ໃຫ້ສັງເກດເບິ່ງພາບທີ 4 ແລະທິ 2 ທ້າຍເຮືອແບບນີ້ແມ່ນທ້າຍເຮືອກູນ ບໍ່ແມ່ນທ້າຍເຮືອພີນ.
- ຈຶ່ງຢັ້ງຢືນວ່າ ພາບນີ້ບໍ່ແມ່ນພາບບ້ານອ່າງສຳພັນນາ ທີ່ຢູ່ເມືອງສີໂຄດ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ດັ່ງທີ່ກ່າວອ້າງແນ່ນອນ, ອັນໜຶ່ງພາບເຮືອຫາປານີ້ ຕ້ອງຖ່າຍໃນສະໄໝຝຣັ່ງປົກຄອງລາວ ເພາະບອກວ່າຖ່າຍໃນປີ 1897 ຫາກນັບຈາກສະໄໝພະ ເຈົ້າອະນຸວົງເສັຍໄຊໃຫ້ສຍາມ ໃນປີ 1828 ອາຍຸໄດ້ 69 ປີ, ນັບຈາກປີທີ່ຖ່າຍມາຫາປີລາວໄດ້ຮັບເອກະລາດ ຈາກຝຣັ່ງ 1945 ອາຍຸພາບນີ້ໄດ້ 48 ປີ, ຫາກນັບຈາກປີ ທີ່ຖ່າຍພາບນີ້ມາຮອດປີທີ່ຂຽນບົດຄວາມນີ້(2011) ອາຍຸຂອງພາບນີ້ ມີອາຍຸຮອດ 114 ປີແລ້ວ ສະພາບປ່ຽນແປງໄປພຽງເລັກນ້ອຍເທົ່ານັ້ນ.
- ການສັນນິຖານ:
- ການວິເຄາະພາບເລົ່ານີ້ ເຮົາມີຫຼັກຖານພຽງແຕ່ພາບທີ່ຖ່າຍ ແລະທີ່ຕັ້ງຂອງພາບທີ່ຫຼົງເຫຼືອຢູ່ ຄືເວີນສົງຄາມ ທີ່ເມືອງ ໂຂງ ກັບທີ່ຕັ້ງເວີນບ້ານອ່າງສຳປັນນາ (ເຄີຍຂີ່ເຮືອຂຶ້ນລ່ອງວຽງຈັນ-ໄຊຍະບູລີ-ຊະນະຄາມ 7 ຄັ້ງ ແລະທຽວທາງ ລົດນັບບໍ່ໄຄວ່ ສັງເກດແລ້ວ ທີ່ຕັ້ງບ້ານອ່າງສຳປັນນາບໍ່ຄືພາບທີ່ເຮົາເອົາມາອ້າງນີ້, ສ່ວນຫຼັກຖານທາງລາຍລັກອັກສອນ ເຮົາບໍ່ມີເລີຍ, ແຕ່ຜູ້ຂຽນໃຊ້ຫຼັກຖານແວດລ້ອມອື່ນອີກ ທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນສະໄໝຝຣັ່ງ ປະກອບການພິຈາລະນາ ຄື ທີ່ບ້ານ ຫາດຫົວເບັງ ມີການສ້າງຫຼັກສາຍທອງ (ຫຼັກສາຍໂທລະເລກ) ທີ່ຍັງເຫຼືອຢູ່ຄື ຈາກບ້ານຫາດ ຕໍ່ໃສ່ບ້ານນາ(ທ່າບັກ) ມາໃສ່ເມືອງແສນ (ໃຕ້ວັດແສນເໜືອ) ຂ້າມໃສ່ຫາງດອນຂະເໝົາ ຝັ່ງກົງກັນຂ້າມກັນ(ຍັງເຫຼືອແຕ່ຕໍ ລົ້ມລົງປີ 1977).
- ສະນັ້ນ ພາບການຫາປາ ທີ່ຖ່າຍໃນປີ 1897 ນີ້ ອາດຈະຖືກຖ່າຍໃນສະໄໝສ້າງຫຼັກສາຍທອງ ທີ່ບ້ານນາກໍເປັນໄປໄດ້, ຫາກເຮົາພົບຫຼັກຖານວ່າການສ້າງຫຼັກສາຍທອງປິໃດ ກໍຈະຕອບໄດ້ຄັກ.
- ອັນໜຶ່ງສະໄໝນີ້ ລາວເຮົາທາງຈຳປາສັກ ມີການຕໍ່ສູ້ກັບຝຣັ່ງກັນຂະໜາດໃຫຍ່ ໂດຍມີເຈົ້າຄອງນະຄອນຈຳປາສັກ ແລະເຈົ້າເມືອງອຸທຸມເປັນແກ່ນນໍາ ຮ່ວມກັນໄທຍສຍາມ ຫາກເຮົາສຶກສາເລື່ອງເຈົ້າເມືອງອຸທຸມສູ້ກັບຝຣັ່ງ ຈະຮູ້ຫຼັກຖານ ການຖ່າຍພາບນີ້ທຽບຄຽງກັນ ແຕ່ຈະມີຫຼັກຖານເຈົ້າເມືອງອຸທຸມ ສູ້ກັບຝຣັ່ງໂດຍລະອຽດໄດ້ຈັ່ງໃດ ເພາະບໍ່ມີການບັນທຶກ ເທົ່າທີ່ຮູ້ວ່າເຈົ້າເມືອງອຸທຸມສູ້ກັບຝຣັ່ງ ກໍໄດ້ຟັງຈາກການເລົ່າຂອງຜູ້ເຖົ້າສະໄໝຍັງນ້ອຍພຸ້ນແລ.
ພາບເວິນສົງຄາມໃນປັດຈຸບັນ.
 ໃຫ້ເອົາພາບເທິງນັ້ນ ໄປປຽບທຽບກັບພາບແຮກໃນປີ 1897  (ພາບນີ້ ຖ່າຍທີ່ທ່າບັກເມືອງໂຂງ "ເວີນສົງຄາມ" ທີ່ເຫັນດອນທາງກາງນັ້ນແມ່ນດອນເບັງ ຖ່າຍເມື່ອ ເດືອນມິນາ ຄ.ສ 2007) ທີ່ຕັ້ງເວີນສົງຄາມ |
|
 ຫາກຈະໄປຈຳປາສັກ ຜູ້ທີ່ຢູ່ປາກເຊຂຶ້ນເມືອ ບໍ່ຕ້ອງໄປຂ້າມຂົວເມືອງໂຂງ ໄປທາງບ້ານມ່ວງກໍໄດ້ ຫຼືຂ້າມຂົວປາກເຊ ໄປທາງຖນົນເລກ 12 ໄດ້ເລີຍ ແຕ່ກະທູ້ນີ້ເວົ້າເຖິງ ຂົວຂ້າມບ້ານຫາດໃສ່ດອນໂຂງ ບໍ່ແມ່ນຂ້າມໃສ່ຈຳປາສັກ. |
